Film: Solutions locales pour un désorde global, of hoe de voedselcrisis op te lossen

Om te weten dat de wereld in crisis is, daar heb je al lang geen documentaire meer voor nodig. Om te weten hoe we eruit geraken, des te meer. Coline Serreau reisde de wereld rond en kwam terug met de documentaire Solutions locales pour un désorde global, een stevig werkstuk dat focust op de voedselcrisis die de economische, financiële en milieucrisis cumuleert.

Serreau wipt van de Franse boeren over de Indiase rijsttelers tot de Braziliaanse landlozen. Striemende kritiek die gepaard gaat met heel nieuwe antwoorden. Hoewel, nieuw? De verdienste van Serreau is dat ze laat zien hoe de oplossingen voor de huidige crisis voor het grijpen liggen. We hoeven ze alleen maar te zien.

Heel verhelderend is hoe ze toont dat pesticiden en insecticiden uit de Eerste Wereldoorlog stammen, waar massaal biologische en chemische wapens gebruikt werden. Die technologie wilde men kunnen aanwenden en de landbouw was het geschikte terrein. In plaats van op mensen ging men het oorlogsgif nu aanwenden in de landbouw, wat in de jaren ’50 en ’60 met veel gevoel voor cynisme de ‘groene revolutie’ genoemd werd.

Massaal zelfmoord

De documentaire toont hoe we in een waanzinnige industriële logica beland zijn. In India hebben grote voedingsconcerns de boeren beroofd van hun traditionele rijstsoorten en hen hun eigen producten opgedrongen. Vroeger waren er in India duizenden rijsttypes, nu nog enkele tientallen. De lokale boeren zijn volledig overgeleverd aan de willekeur van de voedingsindustrie. De kruisingen moeten ze telkens opnieuw bij hen aankopen omdat ze niet te herzaaien zijn. Aankopen aan woekerprijzen welteverstaan. Met de introductie van genetisch gemanipuleerde gewassen (organismen, ggo’s) wordt het alleen maar erger. Die zijn bestand tegen allerlei onkruidverdelgers. Te koop bij diezelfde concerns uiteraard. Ondertussen wordt de aarde deskundig kapot gemaakt. De boeren leven voortdurend op de rand van het faillissement en plegen massaal zelfmoord, uitgerekend met de pesticiden die ze kochten van de voedingsgiganten.

Maar ook dichter bij ons, in Frankrijk, overheerst de waanzin. Daar mogen alleen geregistreerde gewassen geteeld worden, toevallig de varianten van de voedingsindustrie. Wie zoekt naar pakweg oude aardappelsoorten om die biologisch te telen, krijgt een bekroning en een boete erbovenop. Die soorten staan namelijk niet geregistreerd en mogen dus eigenlijk niet verkocht worden.

Oude graansoorten

Meteen ligt daar ook de oplossing. In India lopen nu projecten om oude graansoorten terug op te sporen en opnieuw te telen. Ze worden gratis verspreid, zodat boeren terug zelfstandig aan de slag kunnen en ook milieuvriendelijker kunnen werken. Ook in Frankrijk kennen voedselteams en biologische landbouw een groeiend succes (ook in België trouwens).

Coline Serreau hangt dus geen doemscenario op en dat is meteen de grote verdienste. Ze spaart de kritiek niet, maar toont ook de uitweg uit de crisis. Een uitweg die niet eens zo moeilijk te bewandelen is, als we maar willen.

Peter Heirman